ΙΜΔΟ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ
Δανάη Παναγιωτοπούλου – Βιβλιοθηκονόμος MSc.
«Πάντα φανταζόμουν τον παράδεισο σαν ένα είδος βιβλιοθήκης.» Χόρχε Λουίς Μπόρχες
Η βιβλιοθήκη του Ι.Μ.Δ.Ο. αποτελεί την αρχαιότερη και μοναδική ελληνική βιβλιοθήκη σχετική με τα αντικείμενα της Δασοπονίας και του Φυσικού Περιβάλλοντος. Ιδρύθηκε το 1944 και αρχικά λειτουργούσε ως εργαστήριο. Το 1949, λόγω των αυξημένων αναγκών της Δασικής Έρευνας, δημιουργήθηκε ξεχωριστό τμήμα βιβλιοθήκης. Παρόλα αυτά, τη σημερινή της μορφή, την πήρε μόλις το 1999, με τη μηχανοργάνωση και ταξινόμηση της συλλογής της.
Πλέον ανήκει στην κατηγορία των «Ειδικών Βιβλιοθηκών».
Σκοπός της βιβλιοθήκης είναι η κάλυψη των βιβλιογραφικών αναγκών, τόσο των ερευνητών του Ι.Μ.Δ.Ο., όσο και των υπολοίπων μελών της Ακαδημαϊκής Κοινότητας της Ελλάδας και του εξωτερικού σε περιβαλλοντικά θέματα.
Η συλλογή της καλύπτει ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών θεμάτων που αναφέρονται κυρίως στη Δασική Επιστήμη και δευτερευόντως στη Γεωργία. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη συλλογή της εμπεριέχονται τεκμήρια ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας που χρονολογούνται από το 1800 και έπειτα.
Περιλαμβάνει 12.000 περίπου τίτλους βιβλίων, 349 τίτλους επιστημονικών περιοδικών, oπτικοακουστικό υλικό, χάρτες καθώς επίσης και On-line πρόσβαση στις βάσεις του HEAL Link. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η βιβλιοθήκη έχει 136 τίτλους περιοδικών που είναι μοναδικοί ανάμεσα στις ελληνικές βιβλιοθήκες (ενδεικτικά αναφέρονται το Communications in Soil Science and Plant Analysis και τα Δασικά Χρονικά).
Η βιβλιοθήκη συνεργάζεται με εθνικούς φορείς όπως το Εθνικό Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), ο Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης (ΕΛΟΤ), το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης καθώς και με διεθνείς οργανισμούς όπως η Δασική Υπηρεσία του Υπουργείο Γεωργίας της Αμερικής (USDA. ForestService), FORELISE (Forestry Library and Information Services in Europe) όπου υπάρχει κοινός χώρος ανταλλαγής στοιχείων δασικού περιεχομένου.
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
• Αποθετήριο «ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ»
Μια από τις νέες υπηρεσίες της, είναι το Αποθετήριο Θεόφραστος (http://repository-theophrastus.ekt.gr/).
Ο Θεόφραστος αποτελεί το πρώτο ελληνικό αποθετήριο που αναφέρεται στις περιβαλλοντικές επιστήμες και το μοναδικό στον τομέα της δασολογίας. Πρόκειται για ένα ψηφιακό τόπο που θα αποτυπώνει όλη την επιστημονική δραστηριότητα του ΙΜΔΟ, από την ίδρυσή του έως σήμερα, σε ψηφιακή μορφή και με ανοιχτή διαδικτυακή πρόσβαση. Η ενσωμάτωση του υλικού γίνεται σταδιακά.
Η καινοτομία του Θεόφραστου έγκειται στο γεγονός ότι ο μελετητής θα έχει πρόσβαση όχι μόνο σε δημοσιεύσεις έγκριτων περιοδικών, αλλά και σε γκρίζα βιβλιογραφία (π.χ. τεχνικές εκθέσεις, πρακτικά συνεδρίων, οπτικοακουστικό υλικό) η οποία, ως επί το πλείστων, δεν ακολουθεί τους επίσημους διαύλους δημοσίευσης.
Λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαιτερότητα των ερευνητικών φορέων, όπου η έρευνα σχετίζεται με τη διεξαγωγή πειραμάτων και παρατηρήσεων, η γκρίζα βιβλιογραφία αποδεικνύεται εξαιρετικά πολύτιμη υπερσκελίζοντας τυχόν εμπόδια στη διάχυση της γνώσης. Η επιστημονική πληροφορία πλέον δεν περιορίζεται μόνο εσωτερικά του οργανισμού ή σε ιστοσελίδες όπου δεν υπάρχει πολιτική διατήρησης, εκμηδενίζοντας τον συνεχή κίνδυνο απώλειας δεδομένων και τη λανθασμένη απόδοση πνευματικών δικαιωμάτων επί του έργου του εκάστοτε δημιουργού.
Εκτός από την επιστημονική του αξία, ο Θεόφραστος αποτελεί ταυτόχρονα μέρος της περιβαλλοντικής παράδοσης του τόπου μας καθώς αποτυπώνει τις εξελίξεις που συντελούνται στον Ελλαδικό χώρο και οφείλονται τόσο σε ανθρωπογενείς όσο και σε φυσικούς παράγοντες, βοηθώντας στην κατανόηση της λειτουργίας των οικοσυστημάτων και θέτοντας τα θεμέλια για τη χάραξη μελλοντικής δασικής πολιτικής.
• Αναζήτηση πληροφοριών
Η αναζήτηση πληροφοριών ποικίλει ανάλογα με το ερώτημα και την πολυπλοκότητα της φύσης του. Γίνεται μια πρώτη προσέγγιση στη συλλογή της βιβλιοθήκης και κατόπιν η αναζήτηση γίνεται μέσω Διαδικτύου χρησιμοποιώντας όλα τα σύγχρονα εργαλεία (αποθετήρια, corpora, βάσεις δεδομένων, προσωπική επικοινωνία με το συγγραφέα κ.λπ.).
• Εμπλουτισμός καταλόγου της βιβλιοθήκης
Στο διαδικτυακό χώρο https://fria.openabekt.gr/ , οι χρήστες της βιβλιοθήκης μπορούν να περιηγηθούν στα βιβλιογραφικά στοιχεία 12.000 περίπου τεκμηρίων που χαρτογραφούν την ιστορία των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος εν γένει, από το 1800 περίπου έως σήμερα. Το περιεχόμενο των τεκμηρίων, ταξινομημένο σύμφωνα με το Δεκαμερές Δασικό Σύστημα της Οξφόρδης, βρίσκεται στο αναγνωστήριο της βιβλιοθήκης, στο οποίο έχει ανοιχτή πρόσβαση το ευρύ κοινό. Δικαίωμα δανεισμού έχουν μόνο οι εσωτερικοί χρήστες.
• Εύρεση ετεροαναφορών
Η εύρεση ετεροαναφορών εργασιών ερευνητών, εκτός από το Διαδίκτυο, γίνεται και με επιτόπια αναζήτηση στην ίδια τη συλλογή της βιβλιοθήκης όπως για παράδειγμα στα δασολογικά συνέδρια και τα εθνικά περιοδικά.
• Προμήθεια και ανταλλαγή, με χρέωση, ελληνικών και ξενόγλωσσων άρθρων ανάμεσα στις ελληνικές βιβλιοθήκες καθότι μέλος του δικτύου ελληνικών βιβλιοθηκών του ΕΚΤ.
• Μέλος του Συλλογικού Καταλόγου του ΕΚΤ
• Παροχή μεταφραστικών υπηρεσιών πάνω σε θέματα ορολογίας που αφορούν τις Δασικές Επιστήμες
Η βιβλιοθήκη από το 2017, αποτελεί μέλος του Ελληνικού Δικτύου Ορολογίας (ΕΔΟ) https://ec.europa.eu/greece/el-diktyo_el το οποίο ιδρύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2015 με στόχο την καθιέρωση και χρήση κοινώς αποδεκτής ελληνικής ορολογίας και τη βελτίωση της ποιότητας επικοινωνίας στην ελληνική γλώσσα.
Επίσης, συμμετέχει ενεργά στην ομάδα εργασίας «Υπηρεσία Επείγουσας Απόδοσης Όρων» της Γενικής Διεύθυνσης Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ιδιαίτερα στη θεματική ενότητα «Φυσικοί πόροι (ενέργεια, περιβάλλον, κλίμα, γεωργία, αλιεία)».
• Social Media: Facebook
Η βιβλιοθήκη διατηρεί ιστοσελίδα στο Facebook με το όνομα «Βιβλιοθήκη Ινστιτούτου Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων». Εκεί αναρτώνται τα βιβλιογραφικά στοιχεία των επιστημονικών δημοσιεύσεων του Ινστιτούτου (νέες και παλιές). Οι δημοσιεύσεις είναι συνδεδεμένες με τον Θεόφραστο όπου υπάρχει δυνατότητα ανάκτησης του πλήρους κειμένου τους όταν είναι Open-Access. Επίσης δημοσιοποιεί πληροφορίες για την τρέχουσα δραστηριότητα του ΙΜΔΟ που αφορά σε ερευνητικά προγράμματα, ενημερωτικά videos, συνεντεύξεις, τηλεοπτικά spots, ανακοινώσεις συνεδρίων κ.λπ.
Στα μελλοντικά σχέδιά της είναι η δημιουργία Instagram και Twitter του ΙΜΔΟ.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
• Η βιβλιοθήκη από το 1985 συγκεντρώνει υλικό που αναφέρεται στην ελληνική δραστηριότητα στον τομέα των δασών εν γένει, από το 1925 έως σήμερα, με τίτλο «Ελληνική Δασική βιβλιογραφία». Ήδη έχουν εκδοθεί τέσσερις τόμοι οι οποίοι διατίθενται δωρεάν και καλύπτουν την περίοδο 1925-2000.
• Λόγω της παλαιότητας μέρους της συλλογής, η βιβλιοθήκη προβαίνει, σταδιακά, στη συντήρηση τεκμηρίων καθώς και στην αποκατάσταση αυτών. Παράλληλα, έχει ξεκινήσει διαδικασίες ψηφιοποίησης, σε πρώτο επίπεδο, σπάνιων εκδόσεων.
• Εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης έντυπου υλικού
• Από το 2015, η βιβλιοθήκη του ΙΜΔΟ συμμετέχει στο Δίκτυο ΔΥΑΣ (Δίκτυο Υποδομών για την Έρευνα στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες). Το ΔΥΑΣ εντάσσεται στην Ευρωπαϊκή Υποδομή DARIAH-EU, η οποία έχει ως στόχο να συνδέσει τις εθνικές υποδομές και να ενσωματώσει τα αποτελέσματα των τοπικών δραστηριοτήτων σε ένα κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο. Η βιβλιοθήκη (http://registry-dyas.imis.athena-innovation.gr/gr/organization/1769) συμμετέχει με 7 συλλογές: (Natura, Επιστημονικά Όργανα και Εργαστηριακός Εξοπλισμός , Οπτικοακουστικό Υλικό, Συλλογή δειγμάτων Ξύλου, Συλλογή Εντόμων Δρ. Δημήτριου Καϊλίδη, Συλλογή Τεκμηρίων Δασικής Ιστορίας, Συλλογή Χαρτών.
ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Η βιβλιοθήκη είναι ανοιχτής πρόσβασης και λειτουργεί καθημερινά (Δευτέρα έως Παρασκευή) 10.00πμ –13.00μμ. Δεν είναι δανειστική, επιτρέπει όμως τη χρήση υλικού για μελέτη και περιορισμένη παραγωγή φωτοτυπιών ανάλογα με την αξία του τεκμηρίου.
Υπεύθυνος Βιβλιοθήκης: Παναγιωτοπούλου Δανάη - Βιβλιοθηκονόμος MSc
Στοιχεία Επικοινωνίας: 210-7784850 (εσ. 3), e-mail: pada@fria.gr
